Τετάρτη 20 Ιουλίου 2011

(Αυτο)κριτική

Θα καταφέρω ποτέ να αντικρύσω έναν άγνωστο χωρίς να αρχίσω να εικάζω πράγματα για αυτόν βασιζόμενος στην επιφανειακή εικόνα που μου προβάλλει?
Θα μπει ένας φραγμός σε αυτήν την τόσο αθέλητη παραγωγή επιθετικών προσδιορισμών και γνωρισμάτων από αυτή την τετραπέρατη αλεκτική γλώσσα του σώματος. το ντύσιμο, τις χειρονομίες, το βλέμμα, την ομιλία, ακόμα και τις λεπταίσθητες εκφράσεις και μορφασμούς?
Όταν βλέπω ξαφνικά ένα πρόσωπο, μέσα σε δευτερόλεπτα έχω σχηματίσει άποψη για αυτό, η οποία δεν είναι ευχερώς ανατρέψιμη. Με το άλφα ερέθισμα, προξενείται η δείνα σκέψη που παγιώνεται στον εγκέφαλό μου αυταρχικά.
Έτσι άμεσα αποφασίζω και ποιους θα συναναστραφώ , ποιους συμπαθώ, ποιους αποστρέφομαι.
Δεν είναι το ένστικτο, αλλά η τάση μου να κλείνω σε κουτάκια κάτι που εκ πρώτης φιγουράρει ως ανοργάνωτο και πολυσχιδές. Ποτέ μου δεν πίστευα στην πολυπλοκότητα του ανθρώπινου χαρακτήρα, το θεωρούσα ένα τέχνασμα της αυτάρεσκης φύσης μας για να νιώθουμε γοητευτικά σπουδαίοι.
Τα πράγματα είναι απλά και ξάστερα, για αυτό και η ετεροπαρατήρηση για εμένα ήταν μια φυσιολογική, αβίαστα ανακύπτουσα διαδικασία.
Ομοίως και η κριτική ανθρώπινων δημιουργημάτων, ταινιών, βιβλίων, θεατρικών. Σε ελάχιστα λεπτά, θα είχα εστιάσει στα φλέγοντα και κομβικά σημεία διαμορφώνοντας εποικοδομητική κριτική.
Ποια όμως κριτική είναι εποικοδομητική?
Μάλλον αυτή που απομακρύνεται από το δόγμα και την παντογνωσία.
Εγείρεται αινιγματικά, σαν προβληματισμός, σαν απορία, σαν αμφισβήτηση...ποτέ όμως δεν προτάσσεται με απολυτότητα, με σκληροπυρηνικό ύφος.
Ποτέ μου δε μπόρεσα να το πετύχω αυτό.
Αρνούμενος μεθοδικά να στραφώ στα ενδότερα της θυελλώδους, κυκλοθυμικής μου ψυχοσύνθεσης, άφηνα την εκάστοτε κριτική να αναβλύζει μέσα από τις βουλές ενός εαυτού χαμένου, ανέγγιχτου, ασχολίαστου.
Μακάρι να μπορούσα με την ίδια ταχύτητα και ευκολία να εστιάσω στην εσωτερική μου τυραννία, να εντόπιζα τα νοσηρά σημεία, να τα έκρινα με πάθος, να έβρισκα τη δύναμη.
Πώς να είμαι όμως και κριτής και κρινόμενος?
Εκεί είναι που τα πράγματα μεταβαίνουν σε άλλο επίπεδο.
Όσο πιο εύκολα, ενίοτε αυτόματα, κρίνω τους άλλους, τόσο πιο δύσκολα μπορω να κοιτάξω μέσα μου, και αυτό με τρομάζει.
Θέλω αυτή τη φορά να δοκιμάσω έναν κόντρα ρόλο...Να κρίνω και να κρίνομαι την ίδια στιγμή.
Σύνθετο?

Μπορεί η πολυπλοκότητά μου να μην είναι γοητευτική, μπορεί τελικώς άκρη να μη βρω, όμως θα έχω βγει από το απυρόβλητο και θα δω τα λάθη μου σαν ξένος, σαν τρίτος, σαν αμερόληπτος ανακριτής θα ζυγίσω τις ετερόφωτες προθέσεις μου, θα επισημάνω τις φλεγματικές μου αντιδράσεις, αλλά και εκείνες τις φορές που αντέδρασα απρόβλεπτα και ξεπέρασα τον εαυτό μου.
Η αυτοκριτική είναι αφετηρία γνώσης ενώ η κριτική αυταπάτη παντογνωσίας.
Και αυτή η τελευταία χωρίς αυτογνωσία όχι μόνο είναι ματαιοπονία αλλά τροχοπέδη σε κάθε απόπειρα προσέγγισης της  ουσιαστικής γνώσης...

Δεν υπάρχουν σχόλια: